«خشم و هیاهو»ی ویلیام فاکنر را بهسختی میتوان تا انتها خواند و بهدشواری میتوان داستانش را تمام و کمال فهمید اما این رمان پررمز و راز ویژگیهای منحصربهفردی دارد که آن را در کنار شاهکارهای ادبیات جهان قرار میدهد. اما این ویژگیها کدامند؟ «ویلیام فاکنر» در سال ۱۹۳۳ بر خشم و هیاهو مقدمهای افزود که آن را در ابتدای ترجمهی بهمن شعلهور از این رمان ندیدم و نمیدانم که آیا صالح حسینی آن را به ترجمهاش از خشم و هیاهو افزوده است یا نه، اما فاکنر در نخستین عبارت این مقدمه، که میتوانید آن را همراه با متن اصلی کتاب به زبان انگلیسی اینجا بخوانید، مینویسد: «این کتاب را نوشتم و یاد گرفتم که چطور کتاب بخوانم.»
شاید مهمترین ویژگی رمان «خشم و هیاهو» در همین عبارت کوتاه فاکنر نهفته باشد، اینکه با این رمان میتوان یاد گرفت که چطور کتاب خواند. فاکنر در ادامهی این مقدمه توضیح میدهد که پیش از این نیز در بهکار بردن کلمات و «زبان» و بهتبع آن نزدیکی به آن دو محتاط بوده است، همچون احتیاط یک مقالهنویس در بهکارگیری کلمات، اما با نوشتن «خشم و هیاهو» یاد گرفته که در نزدیکی به زبان و کلمه احترام یا پروای خاصی را هم داشته باشد، مثل ترس همراه با لذت نزدیک شدن به دینامیت یا پروا و احتیاط نزدیکی با یک دختر [و یا یک پسر].
«خشم و هیاهو» کارکردهای تازهای از رمان و رمانخوانی را به خواننده معرفی میکند. به آدم یاد میدهد که رمان، روایت، دیالوگ و شخصیتها میتوانند کارکردها و ویژگیهایی فرای تعاریف معمول خود داشته باشند و فاکنر در این رمان این ویژگیهای تازه را بهکار بسته است و آن را به خواننده معرفی میکند. در عین حال، «خشم و هیاهو» اوج سبکیاست که در ادبیات امروز به «سبک فاکنر» معروف است. همان سبکی که فاکنر بعد از «خشم و هیاهو» نیز آن را در رمانهایی چون کتاب خواندنی «گور به گور» [با ترجمهی خوب نجف دریابندری] و «حریم» و «آبشالوم، آبشالوم!» بهکار گرفت اما بعدها خود اعتراف کرد که هیچگاه همچون نوشتن «خشم و هیاهو» در بهکارگیری این سبک ارضا نشده است.
ویلیام فاکنر در «خشم و هیاهو» داستان زوال زندگی «کامپسون» را از سال ۱۸۹۸ تا سال ۱۹۲۸ نشان میدهد و از این بابت رمان فاکنر شباهتهایی با رمان خواندنی «بودنبروکها»ی توماس مان دارد و البته با روایتهایی کاملا متفاوت. موسسهی انتشارات نگاه ترجمهی «بهمن شعلهور» از «خشم و هیاهو» را پیش از نوروز تجدید چاپ کرده و میتوان آن را با قیمت ۶۲۵۰ تومان از کتابفروشیها خرید. توضیحات «ویکیپدیا» دربارهی این رمان راهگشا است و خواندن مقدمهی فاکنر و راهنمای این سایت بر رمان «خشم و هیاهو» بسیار مفید است.
لینک مرتبط: نگاهی به نامهنگاریهای «ارنست همینگوی» با «ویلیام فاکنر» | مروری بر «خشم و هیاهو»